Miło gdy dzięki pokazywanym materiałom odzywają się ludzie z różnych zakątków świata... Tym razem otrzymałem zapytanie od Birte Pfitzner, wnuczki córki właścicieli sklepu znajdującego się kiedyś w Mühlenbeck (Śmierdnica), Reformhaus w Podejuch (Podjuchy), Stargard i Stettin (Szczecin) przy Falkenwalder Str. 21 (Wojska Polskiego), a także pierwszej w mieście Stettin restauracji wegetariańskiej przy tejże ulicy !
Rodzina była bardzo aktywna w naszym regionie, zamieszkiwała w wielu miejscach naszego miasta. Dziękuję Birte za udostępnione zdjęcia - są fantastyczną pamiątką.
Do Mühlenbeck (Śmierdnica) rodzina Strassburg - Wilhelm i Anna z córkami Elfriede i Irmgard (Elfriede urodzona 29.09.1908 roku w Kiel) przybyła z Kiel w czerwcu 1918 roku. Pan Wilhelm Strassburg (ur. w Kiel 18.02.1876 roku) przejął sklep po jego zmarłym wuju - Ferdinand Dehmlow - u którego pomagał w gospodarstwie od 2-12 roku życia, uczęszczał tu także do szkoły, potem wrócił do Kiel, żeby ostatecznie wrócić z rodziną do odziedziczonego domu.
Ferdinand Dehmlow był w Mühlenbeck sołtysem (Gemeindevorsteher) do 1918 roku. Poniżej pocztówka nadana przez niego 21.1.1913 roku, w celu zamówienia katalogu z fajkami i tabaką.
Ojciec Elfriede zakupił w 1927 r za 1500 RM (Reichs Mark) filię "Reformhaus" (sklep ze zdrową żywnością - dodatkowe 1500 RM za towar). Potem doszły jeszcze filie w Podejuch (1927), Atdamm i Stargard, a na końcu jeszcze wynajęli większy duży sklep w Stettin - Falkenwalder Str. 21 (1932 r).Przy nim podobno także funkcjonował sklep ze zdrową żywnością.
Od 1931 do 1932 mieszkali w 3 pokojowym mieszkaniu w Finkenwalde (Zdroje) - Finkenwalder Höhe (Gospod. Klose) potem przy Saarstrasse 4 w Podejuch...
W lokalu przy Falkenwalder Str. 21 (Wojska Polskiego 43) - Pani Elfriede Pfitzner prowadziła w latach 1932-35 pierwszą jadłodajnię wegetariańską w Stettin.
Lokal otwarty od poniedziałku do soboty w godzinach 12-19. Dziennie odwiedzany był przez około 40-50 klientów. Serwowano tu zdrową żywność np.: wegetariański bulion, roladę z kapusty, kotlet z selera, musli jabłkowe, ziemniaki w różnych wydaniach w tym oczywiście sałatkę ziemniaczaną, sałatki warzywne i owocowe, zupę dla ludzi z problemami żołądkowymi, sok malinowy, wiśniowy, mleko, kawa, herbata, wino bezalkoholowe, lemoniadę jabłkową czy pomarańczową.....
Wilhelm, Anna, Elfriede i Irmgard Strassburg
zdjęcie wykonane jeszcze w Kiel
Bitte senden Sie mit Ihren Katalog über Pfeifen und Tabak zu.
Hochachtungsvoll
F. Dehmlow
znak wodny
Zamieszkała tu także matka Albertine, która dzięki swoim zdolnościom kulinarnym (pracowała kiedyś jako kucharka) przeprowadziła rodzinę zdrowo przez okres powojennego kryzysu (po I WŚ).
W spisanych skrupulatnie wspomnieniach Pani Elfriede pojawiają się np. wątki wędrówek z siostrą i pieskiem do pobliskiego budynku Nadleśnictwa - leśniczego Dinse i szkoły (do tej samej zresztą my uczęszczaliśmy). Wspomina o pięknym życiu w Mühlenbeck, ogrodzie z jabłoniami, gruszami, śliwami, wiśniami, trawą i metalowym trzepakiem na dywany...
Elfriede uczęszczała do szkoły podstawowej w Mühlenbeck (nauczyciel Sackelselinski i nauczyciel geografii Krueger), potem krótko do Auguste-Victoria-Lyceum w Stettin i Handelsschule w Stettin (1922-24).
Elfriede uczęszczała do szkoły podstawowej w Mühlenbeck (nauczyciel Sackelselinski i nauczyciel geografii Krueger), potem krótko do Auguste-Victoria-Lyceum w Stettin i Handelsschule w Stettin (1922-24).
W latach 1925-27 pracowała dla firmy motoryzacyjnej w Stettin, jednak ciężko było codziennie wracać do domu w Mühlenbeck. Często musiała zajść jeszcze po pracy na pocztę główną, potem na pociąg z dworca głównego, a następnie przesiadać się w Finkenwalde (Zdroje) i jechać dalej kolejką (Kleinbahn) przez Hökendorf (Klęskowo), Königsweg, Hohenkrug-Buchholz (Płonia) aż do Mühlenbeck (Śmierdnica). W 1925 r. tata przyjął ją do pracy w swoim sklepie. Później pracowała też w Papierni Feldmühle w Hohenkrug (nasz UNIKON).
Sklep widoczny jest na pocztówce - Kolonialwaren Delikatessen Wilhelm Straβburg (co ciekawe Arno mówił, że także robił zakupy w tym sklepie).
kartka pocztowa źródło Prawobrzeze.eu
aktualne zdjęcie sklepu - autor Birte
budynek sklepu dziś przy ulicy Pyrzyckiej: źródło Google maps
Mühlenbeck (Śmierdnica)
zdjęcie lotnicze źródło
Erinnerungen an Stettin Hökendorf Alfred Krüger
Zdjęcie lotnicze wysokiej jakości na Prawobrzeze.eu
Nadleśnictwo
Feldmühle Hohenkrug (Płonia)
W szkole nauki tańca Elfriede poznała swojego przyszłego męża, był to Willi Pfitzner. W okresie kwiecień - wrzesień 1926 posiadali sklep w Misdroy (Międzyzdroje - torby skórzane, kosze wiklinowe, farbowane drewno, materiały itp.)
Pobrali się w 1927 roku i zamieszkali przy Johannisstrasse w Stettin.
Elfriede i Willi Pfitzner
Ojciec Elfriede zakupił w 1927 r za 1500 RM (Reichs Mark) filię "Reformhaus" (sklep ze zdrową żywnością - dodatkowe 1500 RM za towar). Potem doszły jeszcze filie w Podejuch (1927), Atdamm i Stargard, a na końcu jeszcze wynajęli większy duży sklep w Stettin - Falkenwalder Str. 21 (1932 r).Przy nim podobno także funkcjonował sklep ze zdrową żywnością.
Od 1931 do 1932 mieszkali w 3 pokojowym mieszkaniu w Finkenwalde (Zdroje) - Finkenwalder Höhe (Gospod. Klose) potem przy Saarstrasse 4 w Podejuch...
W lokalu przy Falkenwalder Str. 21 (Wojska Polskiego 43) - Pani Elfriede Pfitzner prowadziła w latach 1932-35 pierwszą jadłodajnię wegetariańską w Stettin.
Lokal otwarty od poniedziałku do soboty w godzinach 12-19. Dziennie odwiedzany był przez około 40-50 klientów. Serwowano tu zdrową żywność np.: wegetariański bulion, roladę z kapusty, kotlet z selera, musli jabłkowe, ziemniaki w różnych wydaniach w tym oczywiście sałatkę ziemniaczaną, sałatki warzywne i owocowe, zupę dla ludzi z problemami żołądkowymi, sok malinowy, wiśniowy, mleko, kawa, herbata, wino bezalkoholowe, lemoniadę jabłkową czy pomarańczową.....
Pani Elfriede gotowała, a jej siostra Irmgard pełniła funkcję kelnerki (poznała tu zresztą swojego przyszłego męża, klienta restauracji).
Jadłodajnię w końcu zamknęli, ponieważ dojazdy z ich małymi dziećmi z Podejuch (gdzie na stałe mieszkali) były zbyt uciążliwe.
W załączeniu unikat - kopia Menu z tej właśnie restauracji.
Po wojnie w styczniu 1946 r powrócili jednym z ostatnich pociągów do swojego rodzinnego Kiel, gdzie Pan Willi znany był jako "Kiel Puppenkasper".
Jadłodajnię w końcu zamknęli, ponieważ dojazdy z ich małymi dziećmi z Podejuch (gdzie na stałe mieszkali) były zbyt uciążliwe.
W załączeniu unikat - kopia Menu z tej właśnie restauracji.
Palenie wzbronione :-)
Otwarte 12-19ta. W niedzielę zamknięte.
Zupy i przystawki, warzywa i rośliny strączkowe, dziś specjalnie polecane..(rosół, musli, sałatka z żółtych buraczków)
(śr) Ciepłe mleczne i mączne potrawy, potrawy jajeczne i mięsopodobne, potrawy ziemniaczane, zimne potrawy. (zupa na drożdżach, zupa z mąki gruboziarnistej, jajecznica ze szczypiorkiem, jajecznica z pomidorami, jajka sadzone z pieczonymi ziemniakami, pieczone ziemniaki, ziemniaki tłuczone z cebulą, sałatka ziemniaczana, sałatka owocowa z bitą śmietaną, puding orzechowy, sałatka z pomarańczy, śmietana cytrynowa, bita śmietana, ryż dmuchany, płatki ryżowe, mąka orzechowa z musem jabłkowym)
Sery, potrawy bez soli, kompot, sałaty, specjalności... (szwajcar, tylżycki, chleb bułka, por z masłem i świeżymi ziemniakami)
Specjalności - płatki owsiane dla ludzi z chorobą żołądka (oczekiwanie 10min)
Pan Willi Pfitzer działał także w biznesie motoryzacyjnym, w załączeniu ciekawy list z Firmy Ford...niestety odmowny...
zupy i przystawki
wegetariański bulion, Bircher - Brenner musli jabłkowe (wymyślił je szwedzki fizyk około 1900 od jego nazwiska), zupa jajeczno-ryżowa, sałatka z żółtych buraczków,
rolada z kapusty ze świeżymi ziemniakami, kotlet z selera ze świeżymi lub ubijanymi (puree) ziemniakami, ryż z grzybami, soczewica z ubijanymi ziemniakami
dziś specjalnie polecane
musli jabłkowe lub wegetariański bulion, rolada z kapusty ze świeżymi ziemniakami, potrawa z pomarańczy lub kasza manna z sokiem albo
rosół wegetariański lub musli jabłkowe, ryż z grzybami i potrawa z pomarańczy
Sery - między innymi
szwajcar, tylżycki, twarożek ze szczypiorkiem, kawałek masła, chleb lub bułka
Potrawy bez soli
por na maśle ze świeżymi ziemniakami
Kompot - z buraka czerwonego, mus jabłkowy z grysem orzechowym, wiśniowy
Sałaty - z ogórka cytrynowego, z pomidorów, z surowego selera z jabłkami
Napoje bezalkoholowe - wino białe i czerwone 1/2 butelki, wino jabłkowe 1 szklanka
(co ciekawe dopiero teraz widać światowy trend win bezalkoholowych - nowa technologia pozwala na końcu procesu winifikacji pozbawić je alkoholu do zera...a w książkach z roku 1898 Hermanna Müllera-Thurgaua
czy1914 dr Josepha Königa jest też mowa o winach bezalkoholowych, chociaż może bardziej chodziło o nazewnictwo wynikające z procesu produkcji...w każdym razie opis w menu zaskakuje)
Napoje chłodzone - lemoniada cytrynowa, pomarańczowa, sok malinowy, wiśniowy, mleko, maślanka
Napoje na ciepło - kawa Hag z mlekiem i cukrem, substytut kawy,
kakao lub czekolada z mlekiem i cukrem,
herbata z cytryną lub śmietanką i cukrem,
herbata rumiankowo-miętowa, herbata z kwiatu lipy, mleko, lemoniada cytrynowa z cukrem,
bezalkoholowy poncz
Falkenwalder Str - Wojska Polskiego
mapka z dokładną lokalizacją dzięki pomocy Pana Jana I.
źródło Google maps
źródło Google maps
źródło Google maps
Stettin (Szczecin)
Zamek
Poczta
Dworzec Kolejowy
Haken Terrasse
1937
Pan Willi Pfitzner w latach 20-30 tych znany był jako "Pommersche Puppenkasper" (lalkarz) znalazłem nawet notki o jego występach. Wędrował od miasta do miasta i od wsi do wsi ze swoimi lalkami (teatrzykiem) dając w ten sposób radość dzieciom i zarabiając pieniądze, które przesyłał do domu. Prasowe notatki wspominają czasami o widowni 700 osobowej. Wnuczka pamięta jeszcze lalki leżące w drewnianej skrzynce w piwnicy...
Ogłoszenia prasowe o jego występach
rozwieszanie plakatów
z informacjami o przedstawieniu
Arkona Rügen
marzec 1936 gdzieś pod Koszalinem, w drodze na występy
młyn pod Altdamm (Szczecin Dąbie)
gdzieś na granicy polsko-niemieckiej
na wyspie Uznam
Ziegelei am Achterwasser auf Usedom
Mrzeżyno
Po wojnie w styczniu 1946 r powrócili jednym z ostatnich pociągów do swojego rodzinnego Kiel, gdzie Pan Willi znany był jako "Kiel Puppenkasper".
Jeżeli ktoś trafił na inne ślady rodziny Strassburg, Dehmlow lub Pfitzner - proszę o informację. Aktualnie wnuczka Pani Elfriede spisuje jej dzieje w powieści i ucieszy ją każda informacja.
Birte vielen Dank für Deine Hilfe und alle Fotos!
Raz jeszcze serdeczne podziękowania za wsparcie wiedzą dla Pana Jana I., Pana Piotra K. oraz Pana o nicku "mirekjot".
W tłumaczeniu kartek pomocy jak zawsze udzielił Pan Herbert K.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz